Darowizna to coś więcej niż tylko przekazanie komuś pieniędzy, działki czy mieszkania. To gest dobrej woli – decyzja o podzieleniu się swoim majątkiem z kimś innym, bez oczekiwania czegokolwiek w zamian. W praktyce to jednak nie tylko miły gest, ale też czynność prawna, która musi spełniać konkretne warunki, by była ważna.

Umowa darowizny – co warto o niej wiedzieć?

Podstawą każdej darowizny jest umowa. To właśnie w niej określa się, co dokładnie jest przekazywane, kto daje, a kto otrzymuje. Najczęściej ma ona formę aktu notarialnego, choć w pewnych przypadkach wystarczy zwykła forma pisemna. Co ciekawe, jeśli darczyńca faktycznie przekaże przedmiot darowizny, np. wręczy pieniądze czy przekaże klucze do mieszkania, to nawet brak aktu notarialnego nie przekreśla ważności takiej czynności.

Darczyńcą może być właściwie każdy, zarówno osoba prywatna, jak i firma. Obdarowanym również może być więcej niż jedna osoba. Co może być przedmiotem darowizny? Prawie wszystko: od pieniędzy, przez nieruchomości, po rzeczy symboliczne, które mają jedynie wartość emocjonalną. Ważne jedynie, by było to świadczenie nieodpłatne. Gdy w grę wchodzi zapłata, przestaje to być darowizna, a staje się sprzedażą.

Prawa i obowiązki obu stron

Darowizna, choć bezpłatna, nie jest całkowicie pozbawiona zobowiązań. Darczyńca może odwołać swoją decyzję w wyjątkowych sytuacjach. Najczęściej dzieje się tak, gdy jego sytuacja finansowa ulega pogorszeniu do tego stopnia, że wykonanie darowizny naruszyłoby jego podstawowe potrzeby lub obowiązki alimentacyjne. Drugim przypadkiem jest tzw. rażąca niewdzięczność obdarowanego, gdy ten swoim zachowaniem poważnie zawiedzie zaufanie darczyńcy.

Darczyńca ma też obowiązek naprawienia szkód, jeśli np. przekazana rzecz miała wady, o których wiedział, a o nich nie poinformował. Z kolei obdarowany, jeśli darczyńca po przekazaniu darowizny popadnie w niedostatek, może zostać zobowiązany do udzielenia mu pomocy finansowej, oczywiście w granicach otrzymanego majątku.

Ciekawym elementem jest tzw. polecenie, które darczyńca może nałożyć na obdarowanego. Może ono dotyczyć na przykład przeznaczenia darowanych środków na konkretny cel – remont, edukację, czy wsparcie kogoś bliskiego. To sposób na zachowanie pewnej kontroli nad tym, jak darowizna zostanie wykorzystana, mimo że formalnie po jej przekazaniu nie należy już do darczyńcy.

Darowizna w praktyce – nie tylko między bliskimi

Najczęściej darowizny zdarzają się w rodzinie – rodzice przekazują dzieciom mieszkanie, dziadkowie darują wnukom pieniądze na start. Ale takie umowy mogą występować też między osobami niespokrewnionymi. W każdej sytuacji warto pamiętać, że darowizna może wiązać się z obowiązkiem podatkowym. Wysokość podatku zależy od stopnia pokrewieństwa między stronami, a najbliższa rodzina jest zazwyczaj zwolniona z jego zapłaty po zgłoszeniu darowizny w urzędzie skarbowym.

Darowizna to więc nie tylko wyraz hojności, ale też decyzja o realnych skutkach prawnych. Dobrze sporządzona umowa pozwala uniknąć nieporozumień, a świadomość przysługujących praw i obowiązków chroni obie strony. To przykład, że nawet w tak emocjonalnej kwestii, jak przekazanie czegoś z serca, warto zachować chłodną głowę i działać zgodnie z przepisami.